Lezen is goed voor je. Als je iedere avond tot in de late uurtjes met je neus in je boek zit, bijna je treinhalte mist omdat de dader nu echt elk moment ontmaskerd kan worden, en als je naam ongeveer volledig vervaagd is op je bibliotheekkaart, dan wist je dit waarschijnlijk al. Maar wist je ook al dat lezen je niet alleen intelligenter maar ook kalmer maakt?
“Het is al lang bekend dat lezen ons helpt te ontspannen”, verklaart dr. Jephtha Tausig, een klinisch psychologe uit New York City. “Rustig lezen wordt zelfs vaak aanbevolen als activiteit net voordat je het licht uitdoet, omdat het je hersenen helpt voorbereiden op slapen.”
Denk hier maar eens over na: in het kader van een studie gepubliceerd in de Journal of Teaching and Learning werden postdoctorale studenten gevolgd die 30 minuten lezen, yoga of humor opgelegd kregen als manier om te ontstressen. Een vermindering van stress werd vastgesteld op basis van een standaardvragenlijst maar ook hartslag- en bloeddrukmetingen. Aan het eind van de studie kwamen de onderzoekers tot het besluit dat alle drie de manieren even efficiënt waren.
Een roman lezen werkt dus even ontspannend als yoga? Inderdaad. Toch wel interessant, nietwaar! Lees maar snel verder om meer te weten over de kracht van lezen.
Hoe lezen je rustig kan maken
Het verplicht je om niet te bewegen.
Wanneer je een boek zit of ligt te lezen, is je lichaam in rust. Niet bewegen (je kan onmogelijk een boek lezen wanneer je thuis druk in de weer bent, toch?) kalmeert je, zegt dr. Tausig, doordat je spieren de kans krijgen om spanning los te laten.
Het kan een vorm van mediteren zijn.
Bij lezen is het de bedoeling dat je je concentreert op wat je in je handen hebt, aldus Steven Levine, psychiater en tevens oprichter en CEO van Actify Neurotherapies. “Door de hersendelen te gebruiken die je nodig hebt om woorden te lezen, te begrijpen waarover het gaat, en de link te leggen met persoonlijke ervaringen, kan lezen stress ‘elimineren’.” Kortom, jezelf in een verhaal verliezen kan je een gevoel van meditatieve rust geven.
Het kan angstgevoelens verlichten.
Door helemaal op te gaan in een vermakelijk verhaal, doen er zich twee dingen tegelijkertijd voor. Enerzijds worden je gedachten afgeleid van een terugkoppelingslus van angst wanneer je je zorgen maakt om zaken in je leven waarover je geen controle hebt, zoals werkdruk, financiële problemen, problemen met familieleden of kinderen. Anderzijds krijg je een heleboel nieuwe personages en plaatsen voorgeschoteld om over na te denken. Een roman lezen over iemand die een probleem weet te overwinnen dat jou bezorgd maakt, zal je dus kalmeren en je het gevoel geven dat je je eigen situatie beter onder controle hebt. In ieder geval “zijn je gedachten even afgeleid van al je zorgen” - aldus dr. Tausig - wanneer je een boek leest.
Het verlaagt je bloeddruk en hartslag.
Als je gestrest bent, reageert je lichaam daar fysiologisch op: je bloeddruk en hartslag stijgen. Door te lezen, kan je zulke reacties vaak verminderen. “Je gaat automatisch langzamer ademen wanneer je aan het lezen bent”, zegt dr. Tausig, waardoor je hartslag verlaagt en je bloedvaten ontspannen zodat je bloed vlotter kan doorstromen.
Haal het maximum uit je leesmomenten
Kies boeken uit die je aanspreken. Lezen over mindfulness, stressvermindering of andere thema’s rond zelfverbetering kan stress verlichten, maar dat werkt daarom niet bij iedereen, zegt dokter Levine. Sommigen vinden hun gading in een boek met spirituele of inspirerende afbeeldingen, anderen in een nieuwe reeks stations- of liefdesromans. Nog anderen verslinden liever geschiedkundige boeken of biografieën. Of misschien, ook al klinkt het tegenstrijdig, kom jij wel tot rust van een spannende thriller of detective.
“Laat je bij de keuze van je leesvoer leiden door je persoonlijke voorkeur. Maar het spreekt voor zich dat je echt gruwelijke of angstaanjagende boeken beter vermijdt”, aldus dr. Tausig. Als je twijfelt, experimenteer dan met verschillende soorten boeken. Of je boek nu dik of dun is, geef jezelf genoeg tijd om in het verhaal te komen (of opnieuw in het verhaal te komen wanneer je in het midden van een boek zit), om de stressverlagende voordelen te ervaren.
Boeken zijn de ideale verwennerij - ze zadelen je niet op met een schuldgevoel, bevatten geen calorieën en zijn zelfs gratis als je ze leent in een bibliotheek - en een uitstekend middel om stress te verminderen.
Maakt het een verschil als je op een scherm leest?
Op een scherm lezen kan een heel andere ervaring zijn. “Schermen stralen een pulserend, blauw licht uit dat je hersenen stimuleert”, verklaart dr. Tausig. Ook al kan je zo wel even ontsnappen aan je dagelijkse realiteit, het zou kunnen dat je niet hetzelfde rustgevende effect ondervindt als wanneer je ogen over een papieren pagina bewegen, en dat je achteraf moeilijker de slaap kan vatten wanneer je ‘s avonds op een scherm leest, zegt ze. (Als je aan slapeloosheid lijdt of gewoon een goede slaaphygiëne nastreeft, schakel je het best alle schermen 30 tot 45 minuten voor het slapengaan uit.)